Güvâhî’nin Pend-Nâme’sini İdealist Eğitim Felsefesi Bağlamında Okumak

  • Halil İlteriş Kutlu Başkent Üniversitesi

Abstract

İnsanlık tarihinin en eski eğitim nazariyelerinden birisi, Antik Yunan zihninde ortaya çıkan ve Sokrates’in manevi önderliğinde Platon tarafından sistematize edilen İdealist eğitim felsefesidir. Bu eğitim nazariyesinin özellikle evren ile insan arasındaki parça-bütün ilişkisine dayalı kuramsal temeline baktığımızda ise karşımıza kadim Hint felsefesinin ezoterik hüviyetteki epistemolojik ve ontolojik düşünce sistemleri çıkmaktadır. Tüm insanlığı yönlendiren bir evrensel ilkeler sistemi olduğunu savunan, bunun da temeline güzellik, adalet, erdem ve doğruluk değerlerini koyan idealist felsefe, düşünce sistemini söz konusu ahlaki değerlerin yer, zaman ve şartlar bakımından değişiklik arz etmediği fikri üzerine inşa edilmiştir. İdealist eğitim görüşü genel itibariyle bütün bir Ortaçağ fikir dünyasını etkilemiş, söz konusu aksiyolojik etkiden Ortaçağ ‘da kaleme alınan edebî mahsuller de nasibini almıştır. Bu bağlamda Doğu estetiğinin edebi muhitlerinde idealist felsefe ile hemen hemen aynı didaktik kaygıların öne sürdüğü hissî motivasyon ile nasihatnâme olarak bilinen edebî eserler yazılmıştır. Güvâhî’nin XVI. asırda kaleme aldığı Pend-nâme, nasihatnâme türünde olup eserin esas mahiyeti ise Anadolu coğrafyasının içtimâî hafızasında yer etmiş olan atasözlerinden hareketle ideal insan ve cemiyet tipolojisine nasıl erişileceğini didaktik bir üslubu benimsemek suretiyle, bir bütün oluşturarak ilkeler halinde sıralıyor olmasıdır. Bu çalışma, Güvâhî’nin XVI. asırda, nasihatnâme türünde,  didaktik bir üslup ile kaleme aldığı Pend-nâme’sini, ihtiva ettiği değer odaklı ilkeler ve beslendiği fikrî referanslar bakımından idealist eğitim felsefesinin arz ettiği hususiyetlerle hangi mahiyette ilişkilendirilebileceğini saptamak ve bu suretle disiplinler arası bir incelemede bulunmak amacıyla hazırlanmıştır.

Published
2019-07-31
How to Cite
KUTLU, Halil İlteriş. Güvâhî’nin Pend-Nâme’sini İdealist Eğitim Felsefesi Bağlamında Okumak. Başkent University Journal of Education, [S.l.], v. 6, n. 2, p. 328-335, july 2019. ISSN 2148-3272. Available at: <http://buje.baskent.edu.tr/index.php/buje/article/view/241>. Date accessed: 29 mar. 2024.
Section
Makaleler / Articles