Güvâhî’nin Pend-Nâme’sini İdealist Eğitim Felsefesi Bağlamında Okumak
Abstract
İnsanlık tarihinin en eski eğitim nazariyelerinden birisi, Antik Yunan zihninde ortaya çıkan ve Sokrates’in manevi önderliğinde Platon tarafından sistematize edilen İdealist eğitim felsefesidir. Bu eğitim nazariyesinin özellikle evren ile insan arasındaki parça-bütün ilişkisine dayalı kuramsal temeline baktığımızda ise karşımıza kadim Hint felsefesinin ezoterik hüviyetteki epistemolojik ve ontolojik düşünce sistemleri çıkmaktadır. Tüm insanlığı yönlendiren bir evrensel ilkeler sistemi olduğunu savunan, bunun da temeline güzellik, adalet, erdem ve doğruluk değerlerini koyan idealist felsefe, düşünce sistemini söz konusu ahlaki değerlerin yer, zaman ve şartlar bakımından değişiklik arz etmediği fikri üzerine inşa edilmiştir. İdealist eğitim görüşü genel itibariyle bütün bir Ortaçağ fikir dünyasını etkilemiş, söz konusu aksiyolojik etkiden Ortaçağ ‘da kaleme alınan edebî mahsuller de nasibini almıştır. Bu bağlamda Doğu estetiğinin edebi muhitlerinde idealist felsefe ile hemen hemen aynı didaktik kaygıların öne sürdüğü hissî motivasyon ile nasihatnâme olarak bilinen edebî eserler yazılmıştır. Güvâhî’nin XVI. asırda kaleme aldığı Pend-nâme, nasihatnâme türünde olup eserin esas mahiyeti ise Anadolu coğrafyasının içtimâî hafızasında yer etmiş olan atasözlerinden hareketle ideal insan ve cemiyet tipolojisine nasıl erişileceğini didaktik bir üslubu benimsemek suretiyle, bir bütün oluşturarak ilkeler halinde sıralıyor olmasıdır. Bu çalışma, Güvâhî’nin XVI. asırda, nasihatnâme türünde, didaktik bir üslup ile kaleme aldığı Pend-nâme’sini, ihtiva ettiği değer odaklı ilkeler ve beslendiği fikrî referanslar bakımından idealist eğitim felsefesinin arz ettiği hususiyetlerle hangi mahiyette ilişkilendirilebileceğini saptamak ve bu suretle disiplinler arası bir incelemede bulunmak amacıyla hazırlanmıştır.
By submitting a manuscript to BUJE, an author or all authors accept(s) following items:
- The manuscript I have submitted to BUJE for review is original and, it is not concurrently being considered for publication by any other journal(s).
- The manuscript has been written by the stated author(s) and has not been published in any format elsewhere.
- The manuscript does not violate or infringe the copyright, or other rights of any person or entity.
- The author(s) agrees to grant the following rights to BUJE:
- the right to edit and process the manuscript,
- the right to publish the manuscript in digital form on the Web and in print.